علامت تجاری چیست؟ آیا منظور از لوگو یا برند همان علامت تجاری است؟

علامت تجاری، علامتی است که کالا یا خدمت ارائه شده توسط کسب‌و‌کار شما را در بازار معرفی می‌کند و آن را از کالا یا خدمت کسب‌و‌کار‌های رقیب متمایز می‌کند. با ثبت علامت تجاری در سامانه مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت، قانون از شما حمایت می‌کند و دارای حق تقدم استفاده از علامت خود در مقابل دیگران خواهید بود.

توجه داشته باشید که در عرف جامعه ایران، گاهی به جای علامت تجاری از اصطلاح برند یا لوگو استفاده می شود که منظور از آن همان علامت تجاری است.
برای آشنایی با علامت تجاری و قوانین آن با نرم افزار قرارداد دوات همراه شوید!

دلایل اهمیت ثبت علامت تجاری برای کسب‌و‌کار شما چیست؟

ثبت علامت تجاری یکی از لوازم توسعه هر کسب‌و‌کار است. برای اطمینان از عدم کپی‌برداری رقیب‌های تجاری موجود در بازار و عدم استفاده آنها از محصولات شما، توصیه می‌شود که حتما ثبت علامت تجاری خود را انجام دهید.

در ادامه، به برخی از مهم‌ترین دلایل اهمیت ثبت علامت تجاری و نقش آن در توسعه کسب‌و‌کار شما اشاره می کنیم.

1-علامت تجاری باعث می‌شود که مشتریان کالا یا خدمات موردنظر خود را به آسانی شناسایی و پیدا کنند؛ به عبارتی دیگر مشتریان در خرید‌های مستمر خود دچار گمراهی نخواهند شد.

2-علامت تجاری یک ابزار قدرتمند برای بازاریابی و جلب توجه مشتریان هستند، زیرا دارای اطلاعات بسیاری راجع به کسب‌و‌کارو شهرت صاحب علامت هستند.

3-مشتری معمولا با دیدن علامت تجاری، در ذهن خود رابطه‌ای میان کیفیت کالا یا خدمت و علامت تجاری برقرار می‌کند. بنابراین، استفاده از علامت تجاری باعث ایجاد وفاداری در مشتریان و افزایش شهرت تجاری کسب‌و‌کار می شود.

4-علامت تجاری دارای ارزش مالی بوده و با شناخته شدن بیشتر علامت، ارزش مالی آن نیز افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، مالک علامت تجاری اختیار فروش علامت را دارا بوده و می‌تواند از طریق قرارداد‌هایی مثل قرارداد لیسانس و فرانشیز، اجازه استفاده از علامت خود را به دیگران بدهد.

5-علامت تجاری یک تضمین مناسب برای حفظ کسب‌و‌کار در برابر رقابت‌های غیر‌منصفانه است؛ برای مثال، مالک علامت می‌تواند مانع استفاده غیر مجاز دیگران از علامت خود و واردات کالایی با علامت جعلی شود. مالک همچنین می‌تواند استفاده رقیب‌های تجاری خود از علامت تجاری به عنوان نام دامنه را متوقف کند.

مالک علامت تجاری چه شخصی بوده و دارای چه حقوق و امتیازاتی است؟

شخصی که تقاضای ثبت علامت تجاری او در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت پذیرفته شود، مالک علامت تجاری شناخته شده و در حدود کالاها یا خدمات درخواستی در اظهارنامه، نسبت به علامت حق مالکیت خواهد داشت. بر اساس ماده 111 قانون حمایت از مالکیت صنعتی، مدت اعتبار گواهینامه ثبت علامت، ده سال از تاریخ ثبت اظهارنامه آن است. البته قانون به شما اجازه می‌دهد تا اعتبار این گواهینامه را با پرداخت هزینه برای دوره‌های متوالی ده ساله تمدید کنید.

مالک علامت تجاری  به صورت کلی دارای دو حق یا امتیاز مورد حمایت قانون خواهد بود که در ادامه به آن اشاره می شود.

1-حق استفاده انحصاری: مالک علامت علاوه بر اینکه می‌تواند از علامت استفاده کند، می‌تواند به دیگران در قالب قرارداد‌ی مثل لیسانس یا قرارداد فرانشیز اجازه استفاده دهد. به علاوه، مالک می‌تواند مالکیت علامت خود را در قالب قرارداد واگذاری به دیگران منتقل کند.

2-حق طرح دعوی از اشخاصی که بدون اجازه از علامت استفاده کنند:  مالک علامت می‌تواند استفاده غیرمجاز دیگران از علامت را در مرجع قضایی پیگیری کند. باید توجه داشت که استفاده زمانی غیر مجاز تلقی می شود که استفاده کننده قصد داشته باشد تا با استفاده از علامت، کالاها یا خدمات خود را در بازار عرضه کند. چنین استفاده ای اگر بدون اجازه مالک علامت باشد نقض حقوق مالک علامت محسوب می شود.

شرایط قانونی لازم برای حمایت از علامت تجاری یک کسب و کار چیست؟

•  در وهله نخست علامت تجاری در نظام حقوقی ایران، باید یک نشان قابل روئیت باشد؛ بنابراین علامت تجاری می‌تواند شامل تصویر، عدد، حروف، یا ترکیبی از اینها باشد. بند اول ماده 95 قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب 1403، علامت تجاری را هر نشان قابل روئیتی می داند که کالاها یا خدمات اشخاص را از هم متمایز می‌کند. بنابراین، علامت‌های غیر قابل دیدن مثل علائم بویایی، صوتی و لمسی در ایران قابل ثبت نیستند.
• در وهله دوم علامت تجاری زمانی در ایران قابل حمایت است که در قلمرو جغرافیایی ایران به ثبت رسیده باشد. بنابراین، اشخاص می‌توانند هر گونه علامتی را که در ایران ثبت نشده است را به نام خود ثبت کنند. از طرفی باید توجه داشت که علامت‌های مشهور (همانند سامسونگ)، بدون ثبت هم تحت حمایت کشورهای عضو کنوانسیون پاریس (از جمله ایران) قرار دارند؛ به همین جهت، اشخاص نمی‌توانند علامت‌های مشهور را در ایران ثبت کنند حتی اگر در ایران سابقا ثبت نشده باشد.

 در ادامه، به برخی از مهم ترین دلایل دیگری که می توانند باعث رد درخواست ثبت علامت تجاری شما شوند، اشاره می شود.

مهم‌ترین دلایل رد درخواست ثبت علامت تجاری

1.  درخواست علامتی که تمایزبخشی ندارد و عین یا مشابه علامت متعلق به شخص دیگری است.
2. درخواست علامتی که مخالف نظم عمومی یا موجب توهین به مقدسات دینی شود.
3. درخواستی علامتی که از نشانه‌ها و علائم جغرافیایی باشد و مصرف‌کننده عادی را نسبت به مبدأ و کیفیت محصولات گمراه کند.
4. درخواست علامتی که حاوی نمادها یا نشانه های رسمی باشد.
5. درخواست علامتی که بیانگر توصیف و مرغوبیت کالا باشد.
6. درخواست علامتی که حاوی اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه باشد.
7. درخواست علامتی که بیانگر مشاهیر باشد.
8. درخواست علامتی که مخل امنیت ملی باشد.
9. درخواست علامتی که با توجه به نوع کالا به صورت عام و فاقد صفت مشخصه باشد.
10. درخواست علامتی که از نام و نام‌خانوادگی اشخاص ثالث در آن استفاده شده باشد.

بنابراین، برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه خود حتما توصیه می‌شود پیش از شروع عملیات ثبت علامت تجاری، استعلام آن را در بانک اطلاعاتی مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت انجام دهید؛ این موضوع به این دلیل است که برخی از دادگاه‌ها به شخص استفاده کننده علامت اجازه می‌دهند که گواهینامه ثبت صادره (متعلق به ثبت کننده) را ابطال کنند و علامت را به نام خود به ثبت برسانند.

فرایند ثبت علامت تجاری در مرکز مالکیت معنوی ایران

در حال حاضر فرایند ثبت علامت تجاری به صورت کاملا الکترونیکی صورت می‌گیرد. برای ثبت علامت تجاری، متقاضی ابتدا باید به سایت iripo.ssaa.ir  مراجعه کرده، سپس اظهارنامه علامت تجاری را تکمیل و ضمایم آن مانند اسناد هویت متقاضی، مجوز فعالیت، تصویر علامت درخواستی و سایر مدارک لازم را بارگذاری کرده و شماره اظهارنامه خود را دریافت می‌کند که در صورت قبول درخواست متقاضی از همین تاریخ ارسال اظهارنامه تحت حمایت قانون قرار می گیرد.

توجه داشته باشید که ارائه مجوز جهت فعالیت‌های متقاضی در طبقه مورد تقاضا است؛ توضیح اینکه علامت های تجاری در 45 طبقه تقسیم شده اند که متقاضی باید مشخص کند در چه طبقه یا طبقاتی تقاضای حمایت دارد و باید متناسب با طبقه انتخابی مجوز فعالیت ارائه کند. در سامانه مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت می‌توانید طبقه بندی کالا و خدمات را مشاهده کنید.

 در صورتی که اظهارنامه متقاضی دارای شرایط قانونی لازم باشد، اطلاعیه پذیرش صادر شده و متقاضی با حضور در اداره مرکز مالکیت معنوی نسبت به تشکیل پرونده و ارائه مدارک برابر اصل اقدام کرده و سپس هزینه نشر آگهی را پرداخت می کند. آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری در روزنامه رسمی منتشر می شود و در صورتی که شخص ثالثی ظرف مدت معینی اعتراض نکند، مجددا با واریز هزینه توسط متقاضی، برای نوبت دوم علامت تجاری منتشر شده و متقاضی می تواند گواهی ثبت علامت تجاری خود را دریافت کند.

​

​

نویسنده: زهرا قربانی، وکیل پایه‌یک دادگستری و از مدیران‌ارشد دوات

​

دوات یک شرکت حقوقی نیست و این مطلب مشاوره حقوقی دوات نمی‌باشد. برای ارزیابی دقت، کفایت یا قابلیت اطمینان از قوانین مذکور، ایده‌ها و راهنمایی‌های درج‌شده در اینجا و یا کاربرد این مطالب برای کسب‌وکار شما، باید با یک وکیل دادگستری مشورت کنید. استفاده از و دسترسی به هر یک از منابع موجود در سایت دوات رابطه وکیل و موکل بین کاربر و دوات ایجاد نمی‌کند.

سوالات متداول

۱- علامت تجاری چیست؟

علامت تجاری، علامتی است که کالا یا خدمت ارائه شده توسط کسب‌و‌کار شما را در بازار معرفی می‌کند و آن را از کالا یا خدمت کسب‌و‌کار‌های رقیب متمایز می‌کند.

۲- علامت تجاری در چه مرکزی باید ثبت شود؟

علامت تجاری در سامانه مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت، میبایست ثبت شود.

۳- مالک علامت تجاری چه حقوق و امتیازاتی داراست؟

​به رسمیت شناختن شما توسط قانون: با ثبت علامت تجاری و شناخت شما به عنوان مالک، قانون از شما حمایت می‌کند و دارای حق تقدم استفاده از علامت خود در مقابل دیگران خواهید بود.

حق استفاده انحصاری: مالک علامت علاوه بر اینکه می‌تواند از علامت استفاده کند، می‌تواند به دیگران در قالب قرارداد‌ی مثل لیسانس یا قرارداد فرانشیز اجازه استفاده دهد. به علاوه، مالک می‌تواند مالکیت علامت خود را در قالب قرارداد واگذاری به دیگران منتقل کند. حق طرح دعوی از اشخاصی که بدون اجازه شما از علامت تجاری استفاده کنند: مالک علامت می‌تواند استفاده غیرمجاز دیگران از علامت را در مرجع قضایی پیگیری کند. باید توجه داشت که استفاده زمانی غیر مجاز تلقی می شود که استفاده کننده قصد داشته باشد تا با استفاده از علامت، کالاها یا خدمات خود را در بازار عرضه کند. چنین استفاده ای اگر بدون اجازه مالک علامت باشد نقض حقوق مالک علامت محسوب می شود.

۴- مدت اعتبار گواهینامه ثبت علامت چند سال است؟ 

بر اساس ماده 111 قانون حمایت از مالکیت صنعتی، مدت اعتبار گواهینامه ثبت علامت، ده سال از تاریخ ثبت اظهارنامه آن است. البته قانون به شما اجازه می‌دهد تا اعتبار این گواهینامه را با پرداخت هزینه برای دوره‌های متوالی ده ساله تمدید کنید.