اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟ + نمونه دادخواست الزام به ثبت چک صیادی
اگر به هر دلیلی چک صیادی را ثبت نشود معتبر است و می‌توان علیه صادرکننده چک اقدام کرد؟
احتمالاً شما هم طی معامله‌ای که انجام داده‌اید، یک یا چند برگه چک دریافت کرده‌اید و بعداً متوجه شده‌اید که این چک در سامانه صیاد ثبت نشده است! حالا این سؤال برایتان پیش‌آمده که آیا این چک هنوز اعتبار دارد؟ برخی تصور می‌کنند که اگر چک صیادی ثبت نشده باشد، هیچ اعتباری ندارد و نمی‌توان مبلغ آن را دریافت کرد. اما واقعیت چیست؟ آیا باوجود عدم ثبت چک در سامانه صیاد همچنان می‌توانید تمام پولتان را از صادرکننده چک بگیرید؟
ازاین‌رو، قصد داریم در ادامه این مقاله از دوات به این سؤالات پاسخ دهیم که:
اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟
اصلاً چک صیادی چیست و چرا باید آن را ثبت کنیم؟
عدم ثبت این نوع چک، چه مشکلات قانونی برای دارنده آن ایجاد می‌کند؟
اگر چک صیادی بدون ثبت را دریافت کردیم چطور وجه آن را دریافت کنیم؟
برای پیدا کردن پاسخ سؤالات خویش با نرم افزار مدیریت قرارداد دوات همراه باشید.
چک صیادی چیست؟
قبل از پاسخ به این پرسش اساسی که «اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟» لازم است تعریف مختصری از چک صیادی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن ارائه کنیم. چراکه عدم آگاهی از ماهیت، مزایا و الزامات قانونی این چک‌ها، انگیزه‌ای در شما برای رعایت فرایند ثبت آن ایجاد نمی‌کند.
چک صیادی نوعی چک جدید است که به شکل‌های کاغذی و الکترونیک، تحت نظارت بانک مرکزی و از طریق سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه دسته‌چک) صادر می‌شود. این چک به رنگ بنفش طراحی شده و یک شناسه 16 رقمی منحصر به فرد دارد که تمام عملیات ثبت، انتقال و حتی ظهرنویسی چک از طریق آن انجام می شود.
چرا ملزم هستیم که از چک صیادی استفاده کنیم؟
دررابطه‌با لزوم استفاده از چک صیادی، ماده 6 اصلاحی قانون صدور چک که در سال 1400 به تصویب رسیده، می‌گوید: «بانكها مكلفند براي ارائه دسته چك به مشتريان خود، صرفاً از طريق سامانه صدور يكپارچه الكترونيكي دسته چك (صياد) نزد بانك مركزي اقدام نمايند.»
در نتیجه، پس از تصویب این قانون، دیگر نمی‌توانید مانند گذشته دسته‌چک خود را مستقیماً از شعب مختلف بانک‌ها دریافت کنید؛ بلکه باید ابتدا درخواست خود را به بانک ارائه دهید و پس از تأیید صلاحیت توسط بانک مرکزی، دسته‌چک صیادی برای شما صادر خواهد شد.
از طرفی، صدور چک صیادی با نظارت مستقیم بانک مرکزی، باعث شده که معاملات مبتنی بر چک شفافیت بیشتری داشته باشند، صدور چک‌های بلامحل و برگشتی به طرز چشمگیری کمتر شده و کلاهبرداری از طریق چک نیز کاهش‌یافته است.
همچنان همراه ما در دوات باشید تا به پاسخ ین سؤال برسیم که «اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟»
اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟
برای اینکه بدانیم آیا چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد اعتبار دارد یا نه باید به مواد قانونی مرتبط با این موضوع سر بزنیم. تبصره یک ماده 21 مکرر قانون صدور چک که در سال 1400 به تصویب رسیده، جواب این سؤال را باصراحت می‌دهد.
این تبصره می‌گوید که: «درصورتی‌که مالکیت چک در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک‌ها مکلف‌اند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند. در این موارد صدور و پشت‌نویسی چک دروجه‌حامل ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت‌نویسی چک خواهد بود.»
بنابراین، پاسخ به این سؤال که «اگر چک صیادی ثبت نشود، اعتبار دارد؟» بله است. بر همین اساس، اگر چک صیادی ثبت نشود، اعتبار دارد؛ اما این اعتبار صرفاً به‌اندازه یک سند عادی است و شما از هیچ‌یک از مزایای قانونی چک‌های ثبت شده بهره‌مند نخواهید شد. فراموش نکنید که چک‌های صیادی ثبت شده، سند عادی محسوب نشده و در حکم سند رسمی هستند که مزیت‌های قانونی متعددی را برایتان ایجاد می‌کنند.
در قسمت بعد راجع به این مزایا توضیح می‌دهیم.
در چه صورت می‌توانیم از مزایای چک صیادی استفاده کنیم؟
در جواب این پرسش به‌صورت خلاصه باید بگوییم که اگر چک صیادی ثبت نشده باشد، نمی‌توانید از مزایای قانونی آن استفاده کنید. درواقع برای بهره‌مندی از مزایای چک صیادی، باید تمام مراحل صدور، انتقال و دریافت آن را در سامانه صیاد ثبت کنید. در غیر این صورت، همان‌طور که قبلاً گفتیم چک شما فقط یک سند عادی محسوب می‌شود که از حمایت‌های قانونی برخوردار نمی‌شود.
اگر چک را در سامانه صیاد ثبت نکنید، از مزایای زیر محروم می‌شوید:
- بانک، هیچ وظیفه‌ای نسبت به شما برای پرداخت وجه چک ندارد.
- امکان مطالبه وجه چک از طریق صدور اجراییه در اداره ثبت برایتان فراهم نیست.
- نمی‌توانید چک را پشت‌نویسی کنید و به شخص دیگری انتقال دهید.
- حق شکایت کیفری علیه صادرکننده چک را نخواهید داشت.
- امکان برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک وجود ندارد.
حالا این سؤال مهم مطرح می‌شود که اگر چک صیادی ثبت نشده را از فردی دریافت کردیم، چطور وجه خود را مطالبه کنیم؟ در قسمت بعد به این موضوع می‌پردازیم؛ پس همچنان همراه نرم افزار مدیریت فرایند قرارداد دوات بمانید.
نحوه مطالبه وجه چک صیادی ثبت‌نشده
باتوجه‌به آنچه تاکنون بیان کردیم، اگر چک صیادی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، امکان صدور اجرائیه از اداره ثبت، طرح شکایت کیفری و استفاده از مزایای چک‌های ثبت‌شده برای شما وجود ندارد. در این حالت، چکی که در دست دارید یک سند عادی محسوب می‌شود که نشان‌دهنده طلب شما از صادرکننده است؛ بنابراین، برای مطالبه وجه، آن باید از طریق دادگاه حقوقی اقدام کرده و دادخواست... را علیه صادرکننده تنظیم کنید.
نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده
همان‌طور که دررابطه‌با سؤال اگر چک صیادی ثبت نشود اعتبار دارد؟ توضیح دادیم اگر چک صیادی ثبت نشده داشته باشید، فقط یک راه برای مطالبه وجه دارید. آن هم طرح یک دعوای حقوقی در دادگاه است. برای اقامه این دعوا باید دادخواست... را به شکل زیر تنظیم کرده و پس از ثبت‌نام در سامانه ثنا آن را در یکی از دفاتر خدمات قضایی ثبت کنید.
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان...
خواهان:
خوانده:
خواسته: الزام به ثبت چک صیادی شماره... تاریخ... عهده بانک... شعبه...
مدارک و منضمات: ۱- چک شماره ...مورخ... ۲- قرارداد فروش یک دستگاه ماشین صنعتی ۳- پرینت پیامک‌های رد‌و‌بدل شده ۴- استشهادیه ۵- عنداللزوم ارجاع به کارشناسی جهت مطابقت امضا
با سلام و احترام،
به استحضار می‌رساند:
اینجانب … به‌عنوان خواهان در تاریخ … یک فقره چک صیادی به شماره … از خوانده محترم آقا/ خانم … دریافت کرده‌ام. بااین‌حال، صادرکننده چک برخلاف الزامات قانون جدید صدور چک، آن را در سامانه صیاد ثبت و تأیید نکرده است. در نتیجه، بانک نیز از پرداخت وجه چک و صدور گواهی عدم پرداخت استنکاف نموده است.
نظر به اینکه چک مذکور طبق قانون جدید، ماهیت تجاری نداشته و به‌عنوان یک سند عادی تلقی می‌شود، و باتوجه‌به تعهد خوانده به پرداخت وجه مطابق قرارداد ضمیمه دادخواست، پیامک‌های ایشان با شماره متعلق به وی و استشهادیه و همچنین وجود امضای ایشان در چک، صدور حکم به پرداخت وجه مندرج در این سند، به انضمام خسارات قانونی، مورد استدعاست.
نویسنده: زهرا قربانی، وکیل پایه‌یک دادگستری و از مدیران‌ارشد دوات
دوات یک شرکت حقوقی نیست و این مطلب مشاوره حقوقی دوات نمی‌باشد. برای ارزیابی دقت، کفایت یا قابلیت اطمینان از قوانین مذکور، ایده‌ها و راهنمایی‌های درج‌شده در اینجا و یا کاربرد این مطالب برای کسبوکار شما، باید با یک وکیل دادگستری مشورت کنید. استفاده از و دسترسی به هر یک از منابع موجود در سایت دوات رابطه وکیل و موکل بین کاربر و دوات ایجاد نمی‌کند.
سؤالات متداول
۱- آیا چک صیادی ثبت‌نشده اعتبار دارد؟
بله، اما فقط در حد یک سند عادی محسوب می‌شود و از حمایت‌های قانونی چک ثبت‌شده برخوردار نیست.
۲- آیا می‌توان چک صیادی ثبت‌نشده را برگشت زد؟
خیر، بانک‌ها مجاز به صدور گواهی عدم پرداخت برای چک‌های ثبت‌نشده نیستند.
۳- چگونه می‌توان وجه چک صیادی ثبت‌نشده را مطالبه کرد؟
دارنده چک باید از طریق دادگاه حقوقی و با تنظیم دادخواست.. علیه صادرکننده اقدام کند.
۴- آیا می‌توان چک صیادی ثبت‌نشده را پشت‌نویسی و به شخص دیگری منتقل کرد؟
خیر، طبق قانون جدید، انتقال چک تنها از طریق ثبت در سامانه صیاد امکان‌پذیر است.
۵- برای جلوگیری از مشکلات چک صیادی چه اقداماتی لازم است؟
باید هنگام دریافت چک، ثبت آن را در سامانه صیاد بررسی کنید و در صورت عدم ثبت، از صادرکننده بخواهید این فرآیند را تکمیل کند.
